dinsdag 4 januari 2011

Kookkunst uit vervlogen tijd

Ik herinner me nog goed dat als ik iets vroeger niet wilde eten, mijn moeder altijd vertelde dat een arm kindje uit de arme landen dat graag zou willen hebben en dat ik niet zo moest miezemeuten. Ik gaf dan als antwoord dat ze mijn bord maar op moest sturen, maar dan ging het pas echt goed mis, want dan hield mijn moeder niet meer op over echte honger en trek en dat wij het hier ondanks de armoedige naoorlogse jaren nog helemaal niet zo slecht hadden in vergelijking met de arme Afrikaanse kindjes. Dat ging zo uren door, voor mijn gevoel dan, want dat was misschien maar een half uur. Ik heb dan ook vroeg geleerd niet in discussie te gaan. Diegene die het beste van zich af kan bijten, wint, gelijk of niet. Dat is ook een reden dat ik zelf bijna nooit discussieer. Het zal wel als een ander het zegt, ik denk er het mijne over en dat neemt niemand van me af. Geloven ze me niet, oké dan kom er zelf maar achter. Zonde van mijn energie om daar tegenin te gaan. En wat heb ik dat inmiddels al vaak meegemaakt!

Maar weer terug naar het eten van vroeger. Ik geloof niet dat zelfs een kindje uit de arme landen dat vieze sausje vol met klonters over de meer dan snotgare bloemkool zou lusten! Of van die door en door gekookte natte, bittere, lange slierten andijvie op je bord. Ik gruwel nog als ik eraan denk. Of iedere winter de tientallen weckpotten vol met grote bruine melige tuinbonen die mijn vader zo graag lustte (waren goedkoop).
Ik kreeg als kind de gebroken witte gekookte rijst amper weg. Alleen met een grote lepel pindakaas lukte me dat. Nu heb je pindasaus :-) Gelukkig dat ik dat mocht al was het maar een schep!
Het allerergste vond ik wel het vlees. Alles werd tegelijk in een grote oranje braadpan gedaan met diverse pakjes margarine erin en net zo lang op de potkachel of het gas gezet tot alles gaar was. Zo bleef het goed onder de laag vet zonder ijskast. Iedere dag werd de pan weer opgewarmd en kreeg je een lepel van ik weet niet wat voor vlees. Geen waterjus net als bij anderen die wel smaakte, maar klinklare volle margarine als jus. Brrr... Al het vlees maakte hetzelfde. Het leek meer op gekookt vlees.
Wat ik me ook nog herinner was de beroemde woensdag gehaktdag. Ik moest toen altijd naar de slager voor half-om-halfgehakt te halen. Van dat gehakt werden niet zomaar gehaktballen gedraaid, nee daar ging heel veel havermout door, meer dan gehakt zelf. Als reden was dat omdat ik geen havermoutpap wilde eten en alleen maar Brinta at en toch havermout binnen moest krijgen, aldus mijn moeder. Onze 'gehaktballen' bestonden uit 2/3 havermout en 1/3 gehakt. Iek als ik daar nog aan denk. Ik hoorde dat ze bij anderen paneermeel daarvoor gebruikte, maar daar wilde mijn moeder niets van weten.
Of de bekende 'smack', dat in Amerika 'spam' wordt genoemd. Dat aten we ook zo'n tweemaal per week in plakken en gebakken in de koekenpan. Tegen de buitenwereld werd trots gezegd, dat we iedere dag vlees konden eten.
Op zaterdag was er er altijd iets 'lekkers' zoals balkenbrij, bloedworst (stond er toen niet bij stil waar dit van gemaakt was) of spek met eieren voor het middageten.
Op vrijdag was het markt en ging mijn moeder vis kopen en bakken. Helaas niet in zo'n lekker panneermeel jasje, maar zo gebakken in de pan en voorzien met graten. Ik lust geen vis, nu ook niet. Onder mijn stoel lag de hond en de poes al te wachten wat ik stiekem van mijn bord af kon moffelen...
De toetjes uit die tijd bestonden vaak gewoon uit fruit. Afhankelijk van de aanvoer was het vaak een sinaasappel of het waren geweckte pruimen uit de tuin.
Er werd gezegd dat mijn moeder lekker kookte voor die tijd zelfs. De tijden zijn gelukkig veranderd.
Ergens geen wonder dat ik toen ik eenmaal op mezelf ging wonen langzaam vegetariër ben geworden. Ik gruwel echt van vlees en vis, van het zien, de lucht en de smaak.

Nu ik het toch over Brinta heb, dat at ik wel zeer apart en snapte nooit dat anderen mij zo vreemd aankeken als ik vertelde hoe en met wat erin. Buiten de melk en de Brinta, ging er nog een handvol rozijnen in en ook een paar lepels bruine suiker. Vervolgens scheurde ik een dikke plak kaas in stukjes en strooide die door de hete pap. Ik vond het heerlijk als dat ging smelten en genoot van zo'n hap met zoete bruine brinta en gesmolten kaas. Eigenlijk is dat gewoon een grote warme krentenbol met kaas. De poes zat altijd braaf te wachten naast mijn bord om het randje leeg te mogen likken als het bord leeg was. Dat was altijd erg gezellig. Bij niemand mocht dat hoorde ik later.

Ik weet natuurlijk dat de tijden toen anders waren. Onder het mom van gezond, lag de werkelijke reden zuinig en armoede. In die tijd zal het moeilijk zijn geweest om iedere dag een volwaardige maaltijd op tafel te kunnen zetten. Als kind sta je daar natuurlijk niet bij stil en herinner je je alleen nog de smaak. Maar ook was dat toen heel gewoon. Het kan allemaal nog veel erger. Laten we hopen dat we wijzer zijn geworden op het gebied van een gezondere kookkunst en het net zo zuinig te kunnen bekokstoven als onze ouders! Want het was wel knap, eerlijk is eerlijk!

8 opmerkingen:

  1. Wat een herkenbaar beeld schets je. Ik was en ben nog steeds een moeilijke eter.Als ik mijn huidige recepten vergelijk met vroeger,snapik wel,dat ik vaak met lange tanden at.Wat heerlijk,dat er tegenwoordig zoveel rauwkost is.En granen zijn. Goeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  2. He, gats..
    Dat klinkt niet erg lekker..
    Ik ben blij dat ik (misschien later? 1976) heel anders groot geworden ben, al ken ik de slierten andijvie en de witlof-pap ook wel.
    Maar het hoort ook bij het kind zijn.. Mijn kinderen halen hun neus ook op voor mijn eten (zucht...)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Nou volgens mij kookte mijn moeder beter.
    Oke ik vond ook niet alles lekker, maar ze kookte perfect.
    En mijn vader kan super vlees braden met een heerlijke bruine jus.

    Groeten Herma

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Zulke slechte herinneringen heb ik niet aan het eten van vroeger.
    Het was seizoensgebonden en niet overdadig maar mijn moeder kookte heel lekker. En het kwam nooit uit een pakje.
    Die lepel levertraan was vervelend.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik was en ben nog steeds een moeilijke eter. Ik heb vroeger in een vakantiekolonie gezeten. Daar wilden zij mij bijbrengen dat ik toch goed moest eten. Het is ze niet gelukt. Mijn moeder liet ons dingen eten die zij zelf niet at. Vooral spruitjes vond ik verschrikkelijk. Toen ik het huis uit was heb ik ze nooit meer gegeten.

    Liefs Fredrique

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Jou moeder kon nog koken de mijne helemaal niet, ik zal je de details besparen. Inderdaad die lepel levertraan waar Martine over schrijft is heel herkenbaar, later had je van die rode pillen die ik toch nog stuk beet. Brinta kregen we vroeger ook altijd maar die melk stond op het petroleumstel en ik vond het dan ook naar petroleum smaken. Heb het jaren nooit meer gegeten.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Eerlijkshalve moet ik wel bekennen dat ik ook een moeilijke eter was en ook nog steeds ben. Ik lustte als kind al helemaal niks bij een ander en at alleen maar thuis.
    Wat ik hierboven heb geschreven, is hetgene waarvan ik gruwelde, maar daar tegenover staat natuurlijk wel voedsel wat ik wel lustte. De rode kool bijvoorbeeld, nooit lekkerder gegeten! Ook haar salades en andere gerechten waren altijd lekker.
    Het waren nu eenmaal andere tijden en men dacht dat je alles zo door en door moest koken.

    Ook nu vind ik het nog steeds vreselijk als ik er niet onderuit kom om bij anderen te eten, ik lust het gewoonweg niet. Op het laatste moment wordt het vaak net verpest met ingrediënten voor mij zodat ik het niet meer lust. Ook in restaurants vind ik het niet lekker en heb altijd last van al die toevoegingen. Ik eet denk ik aardig gevarieerd, maar maak het wel op mijn eigen manier klaar.

    Ook ik herken de levertraan nog wel. Gelukkig had ik altijd die met een smaakje sinaasappel omdat mijn moeder die andere ook ontzettend vies vond. Daar had ik vreselijk geluk mee!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Mijn moeder en oma konden heerlijk koken, dus ik denk dat het probleem niet iets van vroeger is maar dat ze misschien wat vaardigheid op dit gebied miste. Misschien dat men zei dat ze goed kookte uit beleefdheid. De saus met klonten of tot snot gekookte groenten herken ik absoluut niet. Vooral mijn moeders Kip in het pannetje, daar likte je de vingers bij af. Bij mijn oma kozen we altijd andijvie met gehaktbal als we mochten blijven logeren zelfs in plaats van patat. Legendarisch was ook het kerstkonijn dat mijn opa bereidde. Ik bedoel maar, het kan ook anders. Brinta herinner ik me ook en dat werd op een normale manier klaargemaakt, heerlijk smeuig met een beetje roomboter en suiker erdoor, ik vind het lekker. Bij ons thuis werd altijd misprijzend gepraat over Smac, dat was voor mensen die geen smaak hadden hahaha.
    Jo

    BeantwoordenVerwijderen

Hartelijk dank voor je reactie.